Η απώλεια της δεδηλωμένης, η ψήφος εμπιστοσύνης και οι εκλογές.

(ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΑΡΘΡΑ 84,37,38)

Μελέτη ΑΝΤΩΝΗ Π.ΑΡΓΥΡΟΥ

1.Εισαγωγή:

Είναι αναμφισβήτητο ότι η Κυβέρνηση πρέπει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής κατά το άρθρο 84Σ - (Εμπιστοσύνη της Βουλής - Αρχή της δεδηλωμένης). Οι βουλευτές δεν αρκεί να περιορίζονται στο νομοθετικό ή ελεγκτικό τους έργο, πρέπει και  έχουν και λόγο για την ανάδειξη και διατήρηση της εκτελεστικής λειτουργίας.

2.Τι ορίζει το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής:

Το άρθρο 84 του Συντάγματος και το άρθρο 141 του Κανονισμού της Βουλής προσδιορίζουν τη διαδικασία υποβολής πρότασης εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, της συζήτησης αυτής και της ψήφισής της. Σύμφωνα με το άρθρο 84 του Συντάγματος, η Κυβέρνηση μπορεί οποτεδήποτε να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης. Η συζήτηση για την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας αρχίζει δύο ημέρες μετά από την υποβολή της σχετικής πρότασης και δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από τρεις ημέρες από την έναρξή της. Η ψηφοφορία για την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, μπορεί όμως να αναβληθεί για 48 ώρες, αν το ζητήσει η κυβέρνηση.

3.Πόσες ψήφους χρειάζεται η κυβέρνηση:

Πρόταση εμπιστοσύνης δεν μπορεί να γίνει δεκτή, αν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, η οποία όμως δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού των βουλευτών.

Σύμφωνα με το άρθρο 141 του Κανονισμού, η κυβέρνηση μπορεί οποτεδήποτε να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής με γραπτή ή προφορική δήλωση του πρωθυπουργού στη Βουλή. Στην περίπτωση αυτήν η πρόταση εμπιστοσύνης εγγράφεται σε ειδική ημερήσια διάταξη. Η συζήτηση αρχίζει μετά δύο ημέρες από την υποβολή της και τερματίζεται με ψηφοφορία, το αργότερο έως τα μεσάνυχτα της τρίτης ημέρας από την έναρξη της.

Η ψηφοφορία για την πρόταση εμπιστοσύνης είναι πάντοτε ονομαστική και κατά τη διάρκεια αυτής ψηφίζουν και οι υπουργοί και υφυπουργοί, αν είναι μέλη της Βουλής.

Η παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στη Κυβέρνηση είναι λοιπόν μια κορυφαία διαδικασία του κοινοβουλευτικού συστήματος και ρυθμίζεται από το άρθρο 84 του Συντάγματος.

4. Η διαδικασία των διερευνητικών εντολών:

Η απώλεια της εμπιστοσύνης της Βουλής οδηγεί κατά το άρθρο 38παρ 1 Σ την απαλλαγή από τον ΠτΔ από τα καθήκοντα της την Κυβέρνηση.

Στην περίπτωση αυτή ακολουθείται  η ακόλουθη διαδικασία.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος (37Σ), αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία (το πρώτο κόμμα) διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Αν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος.

Κάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες. Για να μετατραπεί η διερευνητική εντολή σε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης θα πρέπει να προκύψει ότι ο εντολοδόχος πρωθυπουργός διαθέτει την εμπιστοσύνη της Βουλής προτού πάει η κυβέρνηση στη Βουλή, όπως συνέβη στις τελευταίες εκλογές .

Ωστόσο, αν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στο πλαίσιο του ρυθμιστικού του ρόλου:

Ι.-Καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων (μπορεί να τους καλέσει εν συμβουλίω ή έναν-έναν ή όπως ο ίδιος κρίνει) σε μια προσπάθεια σχηματισμού Κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής.

ΙΙ.-Αν δεν υπάρξει συμφωνία σχηματισμού Κυβερνήσεως που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής ο ΠτΔ ,επιδιώκει το σχηματισμό Κυβέρνησης, από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών.

ΙΙΙ.-Σε περίπτωση αποτυχίας και αυτής της προσπάθειας τότε:
Αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον σχηματισμό Κυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή.(Κυβέρνηση Παν Πικραμμένου, 2012)

Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ανατίθεται εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης ή διερευνητική εντολή σε αρχηγό κόμματος, αν το κόμμα δεν έχει αρχηγό ή εκπρόσωπο, ή αν ο αρχηγός ή ο εκπρόσωπός του δεν έχει εκλεγεί βουλευτής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει την εντολή σ’ αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος.

 5.Στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν  οι εξής  πιθανότητες-δυνατότητες: 

α)Συγκρότηση  Κυβέρνησης Εθνικής ενότητας ή Κυβέρνηση συνεργασίας με διεύρυνση των κυβερνητικών εταίρων,για υλοποίηση της συμφωνίας και διαπραγμάτευση του χρέους ,εν όψει και των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων του Μνημονίου 3 και της εφιαλτικής καταστάσεως της οικονομίας.

 Μετά την ορκωμοσία της νέας Κυβέρνησης παροχή  ψήφου εμπιστοσύνης κατά το 84 Σ.

β) Εκλογές, μετά παραίτηση της Κυβερνήσεως(άρθρο 37 παρ 3 Σ) , ή την μη παροχή ψηφου εμπιστοσύνης, είναι δυνατόν  να ακολουθήσει  δήλωση των κομμάτων προς τον  ΠτΔ για αδυναμία συνεργασίας, έτσι να αποφευχθούν οι διερευνητικές εντολές και οι  εκλογές να διεξαχθούν τέλος Σεπτέμβρη ή   αρχές Οκτώβρη, με την εφαρμογή της ρύθμισης του άρθρου 37 εδ γ Σ.

γ)Παροχή ψήφου εμπιστοσύνης ή ανοχής προς την Κυβέρνηση κατά το 84Σ

 Σύμφωνα με όσα ορίζει το Σύνταγμα και ο Κανονισμός, για να λάβει μια κυβέρνηση ψήφο εμπιστοσύνης δεν είναι απαραίτητοι πάντοτε 151 ψήφοι Η ψήφος εμπιστοσύνης  για να εγκριθεί  κατά το 84 παρ 6 Σ  απαιτείται απόλυτη  πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών,η  οποία δεν επιτρέπεται να είναι κατώτερη  από τα 2/5 του όλου αριθμού των βουλευτών. (300 βουλευτές χ 2/5 =120 βουλευτές.

Με βάση τα παραπάνω, ένα κόμμα μπορεί, αντί να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης προς μια κυβέρνηση, να επιλέξει την ψήφο ανοχής, οι βουλευτές του θα απόσχουν από την ψηφοφορία για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης.

Συνεπώς: είναι πολλές οι  πιθανότητες όπως αυτές διαμορφώνονται από τα άρθρα 37,38,84 Σ και μάλλον οι εκλογές είναι το  μέγα ερωτηματικό.  οι εκλογές, αν τελικά όμως διεξαχθούν, θα γίνουν με με δεσμευμένους συνδυασμούς (λίστες),  λόγω μη παρέλευσης του 18μήνου από τις προηγούμενες εκλογές,όπως συνέβη στις εκλογές του 1985 Η τελευταία διαδικασία ακολουθήθηκε και κατά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου 2012, οι οποίες διενεργήθηκαν μέσα σε ενάμιση μήνα από τις προηγούμενες, αυτές της 6ης Μαΐου 2012.

18/8/2015